Hidrosefali
Beynimiz kafatasının içinde yine kendisi tarafından üretilen bir sıvının (beyin omurilik sıvısı-BOS) içinde yüzmektedir. Bu sıvı beyinde bulunan odalar ve kanallar aracılığıyla beynin içinde, çevresinde ve hatta omurilik etrafında devridaim etmektedir. Beyin omurilik sıvısı beyni ve omuriliği besler, çalışmaları için uygun ortam sağlar ve aynı zamanda çarpma anında yastı görevi görür.
“Hidrosefali” herhangi bir nedenle bu su dolu odaların balon misali şişmesi ve beyine baskı yapması durumudur. Bu şişme ve basınçtaki artma suyollarındaki tıkanıklığa, suyun fazla üretimine veya suyun geri emilimindeki azalmaya bağlı olabilir.
Hidrosefalileri temelde çocuk ve erişkin tip hidrosefali olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Çocukluk Çağı Hidrosefalileri:
Çocukluk çağında hidrosefali daha sık görülmektedir. Çoğunlukla yenidoğan döneminde geçirilen beyin kanamaları, enfeksiyon veya beyin tümörleri nedeniyle su kanallarındaki tıkanık veya geri emilimindeki azalmaya bağlı olarak gelişir. Bazen doğumsal olarak bu kanallarda bir tıkanıklık da olabilir.
Yenidoğan ve bebeklik döneminde bıngıldak kapanmamışsa bıngıldakta kabarıklık sertleşme, başta orantısız büyüme, başın damarlarında gözle görülür artış ve bazen de gözlerin sürekli batan bir güneş gibi aşağıya bakması ile kendini gösterir. Bebekler tepkisiz, halsiz bir durumdadırlar ve beslenmekte zorlanırlar. Kusma olabilir. Daha büyük çocuklarda baş ağrısı uyku hali huzursuzluk, kusma, bulanık ve çift görme ile kendini belli eder. Bu bulgulara sahip olan bebekler ve çocuklarda beyin görüntülemesi (Tomografi, MR) yapılmalıdır. Gerektiği zaman çocuk nöroloji uzmanı ile beraber değerlendirilmeli ve bu durumun neden oluştuğu incelenmelidir. Buna göre tedavi seçeneği belirlenmelidir.
Erişkin Tip Hidrosefaliler:
Erişkin tip hidrosefali daha nadir görülen bir durumdur. Çocukluk çağı hidrosefalileri gibi tümör enfeksiyon veya kanamalarla ilişkili olabilmesine rağmen çoğunlukla bunlardan bağımsız bazı karmaşık nedenlere bağlıdır. En sık görülen tipi normal basınçlı hidrosefalidir.
Normal basınçlı Hidrosefali: Karıncıklarda aşırı BOS birikimi sonrasında beyinde baskı oluşur. Hastada küçük adımla ürümeye, hafıza değişikliği, idrar kaçırmaya neden olabilir. Benzer tablolara neden olan diğer hastalıklardan (Alzheimer ve demans gibi) ayırt etmek için yine beyin görüntülemeleri ve tetkikler yapılmalıdır. Bu hastalıktan şüphe edildiğinde hastanın belinde su alınarak basınç ölçülür ve hastanın işlem sonrasında fayda görüp görmediği test edilir. Takiben hastada düzelme görülürse cerrahi tedavi yapılmalıdır.
Hidrosefalilerde Tedavi:
Hidrosefalilerde tanı kesinse başlıca tedavisi cerrahidir. Önce sebebin ne olduğu araştırılır. Eğer sebep tümörün sebep olduğu tıkanıklık ise tümörün temizlenmesi hidrosefali tablosunu düzeltebilir. Temel olarak iki cerrahi yöntem vardır.
Şant Takılması: Tüm dünyada en sık kullanılan tedavi yöntemidir. Yöntemin esası genişlemiş karıncıklara konulan ince bir hortumu cilt altından dışarıdan görünmeyecek şekilde karın boşluğuna boşaltmaya dayalıdır. Karın boşluğuna boşalan fazla su karın zarından emilir ve vücuda karışır. Tıkanma enfeksiyon kapma gibi riskleri vardır. Bu gibi durumlarda şant çıkarılarak mevcut durum düzelene kadar fazla su dışarıya alınmalıdır. Şant takılması ve ilgili sorunların çözümlenmesi sadece belli kliniklerde yapılabilen ekip çalışması gerektiren bir konudur.
Endoskopik Yöntem: Beyine açılan bir delik içinden endoskop yardımı ile genişlemiş karıncıklara alternatif akış kolu açmaya yönelik bir ameliyattır. Her ne kadar akuadakt stenozu denilen doğuştan olan su yolu tıkanıklığında iyi bir alternatif olsa da kanama ve enfeksiyon sonrası gelişen hidrosefalilerde başarı şansı düşüktür. Dolayısıyla bazı seçilmiş vakalarda kullanılabilen bir yöntemdir.
Vaka Örneği: Yenidoğanda Hidrosefali
1,5 aylık bebek başında büyüme nedeniyle polikliğe getirildi. Muayenende baş çevresi norlden büyüktü ve ön bıngıldağı gergindi. Yapılan incelemelerde doğuştan beyindeki su kanallarının birinin tıkalı olduğu (aquaduct stenozu) ve buna bağlı hidrosefali geliştiği tespit edildi. Şant takıldı.
Halen takibimizde olan çocuğun şu anda baş çevresi akranlarıyla aynı ve beceri gelişimi tamamen normal seyrediyor.
